Tết Nguyên tiêu từ lâu đã là một trong những ngày lễ quan trọng trong tín ngưỡng của nhiều người dân Việt Nam để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu tường tận về ngày lễ này. Hãy cùng VANHOADOISONG theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về ngày Tết này nhé!
Tết Nguyên tiêu là gì?
Tết Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng) là ngày lễ hội cổ truyền tại Trung Quốc và là Tết Thượng Nguyên tại Việt Nam, đây là một dịp quan trọng không kém so với Tết Nguyên Đán, thường tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng Âm lịch.
Lễ hội trăng rằm diễn ra từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm), trọn ngày 15 (ngày rằm) cho đến nửa đêm 15 (đêm trăng rằm) của tháng Giêng Âm lịch.
Tết Nguyên Tiêu có nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới. “Nguyên” là thứ nhất, “tiêu” là đêm. Tết Nguyên Tiêu còn gọi là Tết Thượng Nguyên, bởi còn có Tết Trung Nguyên (Rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (Rằm tháng Mười).
Tết Nguyên Tiêu là dịp lễ tết quan trọng nên ông bà ta có câu: “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” hay “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng”.
Tết Nguyên tiêu vào ngày nào?
Tết Nguyên tiêu là ngày 15 Âm lịch của tháng Giêng, tức là ngày rằm đầu tiên của năm mới, sẽ diễn ra vào sau đợt Tết Nguyên Đán khoảng một tuần. Vào năm nay, ngày Tết này sẽ được diễn ra vào ngày thứ bảy, ngày 24 tháng 2 năm 2024 Dương lịch.
Ý nghĩa Tết Nguyên tiêu
Với Phật giáo, Tết Nguyên tiêu có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Vào ngày lễ này, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị một mâm cỗ cúng để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và Phật tổ.
Bên cạnh đó, việc cúng này còn có ý nghĩa cầu mong năm mới gia đình sẽ gặp được nhiều điều bình an, may mắn và tài lộc sung túc.
Sự tích Tết Nguyên tiêu
Sự tích 1
Sự tích xưa ghi lại câu truyện về một con thiên nga vốn là giống thiên nga trên trời, được Ngọc Hoàng yêu quý. Một hôm, thiên nga từ trên thiên đình bay xuống hạ giới rong chơi.
Thật không may, một người thợ săn nhìn thấy và đã vô tình bắn chết con thiên nga. Việc này đến tai Ngọc Hoàng thượng đế, người rất tức giận và thay vì trừng phạt người thợ săn, Người ra lệnh trừng phạt tất cả muôn loài dưới hạ giới.
Ngọc Hoàng sai một đội quân Thiên binh thiên tướng đúng ngày 15 tháng 1 hàng năm xuống thiêu rụi mặt đất, không cho con người và động vật sống.
May thay, trên thiên đình vẫn có những vị thần không tán thành cách làm của Ngọc Hoàng, lệnh trừng phạt này quá khắt khe và nặng nề. Họ đã liều mình, bí mật xuống hạ giới và bầy cho chúng sinh kế để thoát nạn.
Thế là vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm, nhà nhà đều treo đèn lồng đỏ và bắn pháo hoa để khi Ngọc Hoàng nhìn xuống tưởng rằng nhà cửa, làng mạc ở dưới đã bị phóng hỏa, thiêu rụi. Nhờ đó mà loài người và muôn thú mới thoát khỏi họa diệt vong.
Kể từ đó đến nay, ngày 15 tháng 1 hàng năm đã được nhân dân chọn làm ngày Tết Nguyên Tiêu và hình thành phong tục treo đèn lồng trong ngày này. Mọi người nấu cỗ, bày tiệc, sum họp bên gia đình, mừng một năm mới bắt đầu bình an, may mắn. Đèn lồng cũng vì thế mà phát triển ra nhiều loại khác nhau như đèn lồng cá chép, đèn rồng, đèn phượng,…
Sự tích 2
Tương truyền Hán Vũ Đế có một sủng thần tên là Đông Phương Sóc, tính tình lương thiện, khôi hài. Mùa đông năm nọ, tuyết rơi liền mấy hôm, Đông Phương Sóc đến ngự hoa viên, chợt phát hiện có một cung nữ nước mắt đầm đìa đang định nhảy xuống giếng tự vẫn. Đông Phương Sóc vội chạy đến ngăn lại, hỏi rõ sự tình.
Thì ra, cô cung nữ tên là Nguyên Tiêu, từ khi vào cung đến nay cô chưa được gặp mặt người thân, mỗi năm khi Xuân đến lại càng nhớ nhà, cảm thấy mình không báo hiếu được cho song thân nên tìm đến cái chết. Đông Phương Sóc cảm động, liền hứa rằng nhất định sẽ tìm cách để cô đoàn tụ với gia đình.
Một ngày nọ, Đông Phương Sóc xuất cung, bày một gian hàng xem bói trong kinh thành Trường An. Nhiều người tranh nhau nhờ xem quẻ. Quẻ của mỗi người đều là “ngày rằm tháng Giêng lửa bén đến thân“. Trong phút chốc, cả kinh thành Trường An hoảng sợ, mọi người tranh nhau cầu xin, tìm cách giải trừ tai ương. Đông Phương Sóc bảo rằng:
“Chiều tối ngày rằm tháng Giêng, Hoả thần sẽ phái một thần nữ áo đỏ xuống phàm trần tra xét. Thần nữ chính là sứ giả phụng theo ý chỉ thiêu đốt kinh thành Trường An. Ta sao lục lại lời kệ đưa cho mọi người, có thể vào ngày hôm đó nghĩ ra được biện pháp“.
Nói xong liền vất xuống đất một tờ thiếp đỏ rồi sải bước ra đi. Mọi người vội nhặt lên đem đến hoàng cung bẩm báo Hoàng thượng. Hán Vũ Đế cầm xem, chỉ thấy bên trên viết rằng:
“Trường An gặp nạn, lửa thiêu Đế khuyết, ngày 15 lửa trời, đỏ rực suốt đêm“.
Vũ Đế kinh hãi liền cho mời Đông Phương Sóc túc trí đa mưu đến. Đông Phương giả vờ suy nghĩ rồi nói:
“Thần nghe nói Hoả thần rất thích ăn bánh trôi, nàng Nguyên Tiêu trong cung chẳng phải là người thường nấu cho bệ hạ ăn đó sao“?
“Đêm rằm tháng Giêng bệ hạ bảo nàng Nguyên Tiêu làm bánh trôi, bệ hạ thắp hương dâng cúng, truyền lệnh cho nhà nhà trong kinh thành đều làm bánh trôi đồng loạt dâng cúng Hoả thần. Truyền dụ cho thần dân vào đêm đó treo đèn, khắp thành đốt pháo, nổi lửa, giống như cả thành có lửa, làm như vậy có thể qua mặt được Thượng Đế.
Ngoài ra, thông báo cho dân chúng ngoài thành vào đêm rằm tháng Giêng vào thành xem hoa đăng, để tiêu tai giải nạn“.
Hán Vũ Đế nghe qua liền mừng rỡ, thực thi y lời Đông Phương Sóc. Đến ngày rằm tháng Giêng, trong thành Trường An treo đèn kết hoa, người người vui chơi vô cùng náo nhiệt.
Cha mẹ nàng Nguyên Tiêu cũng dẫn em gái của nàng vào thành. Khi họ nhìn thấy trên đèn treo trong cung viết hai chữ “Nguyên Tiêu” liền hét lớn: “Nguyên Tiêu! Nguyên Tiêu!” Nàng Nguyên Tiêu nghe được và cuối cùng đoàn tụ với gia đình.
Phong tục ngày Tết Nguyên tiêu tại các nước
Việt Nam
Vào ngày Tết Nguyên tiêu, người dân Việt Nam thường lên chùa cúng sao giải hạn và cầu xin những điều lành, may mắn sẽ đến trong năm mới.
Ngoài ra, với cộng đồng người Hoa ở Việt Nam họ sẽ tổ chức nhiều hoạt động và lễ hội đặc biệt vào dịp Tết này như: diễu hành, các nghi thức lễ, trình diễn ca kịch cổ truyền, thư pháp, trình diễn âm nhạc,… Họ thường ăn các món như bánh ú, bánh chưng, xôi gấc, gà luộc,… để cầu điều may, hạnh phúc, ấm no cho gia đình.
Trung Quốc
Đây là đất nước hình thành nên ngày Tết Nguyên tiêu nên đối với người Trung Quốc họ vô cùng coi trọng ngày này và còn được gọi với cái tên là Tết Thượng Nguyên hoặc Tết Trạng Nguyên.
Vào ngày lễ này, người dân sẽ cúng tế cầu an cầu phước và ăn bánh trôi, bánh táo đỏ, há cảo, bánh yến mạch,… Sau đó, mọi người cùng nhau tham gia các trò chơi truyền thống như thi đoán hình trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi ước nguyên lên đèn lồng rồi thả lên trời vào buổi đêm.
Các quốc gia khác
Bên cạnh Việt Nam, Trung Quốc, các quốc gia sử dụng lịch âm như Hàn Quốc, Nhật Bản,… thì ngày Tết Nguyên tiêu cũng có ý nghĩa đặc biệt.
- Tại Hàn Quốc, Tết Nguyên tiêu được gọi là lễ Daeboreum. Vào ngày này, mọi người sẽ cùng nhau chơi trò Samulnori vào đêm trước Daeboreum hoặc leo núi để trở thành người đầu tiên được nhìn thấy mặt trăng mọc.
- Tại Nhật Bản, Tết Nguyên tiêu được gọi là lễ Koshogatsu. Khi đến ngày lễ này, người dân sẽ cùng nhau cầu nguyện cho một mùa vụ bội thu bằng cách ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng của lễ Koshogatsu.
Những lời chúc Tết Nguyên tiêu ý nghĩa
1. Tết Nguyên tiêu, chúc cả nhà tâm trạng tươi sáng, cơ thể khỏe mạnh, hạnh phúc mỗi ngày.
2. Tết Nguyên tiêu năm nay, xin xúc mọi người công việc hanh thông, tài lộc tăng tiến.
3. Rằm tháng Giêng, kính chúc mọi người tình yêu trọn vẹn, tài chính đủ đầy, sự nghiệp thăng tiến.
4. Ngày Tết Nguyên tiêu, không chúc gì nhiều, chỉ mong ước gia đạo bình an, niềm vui ngập tràn và tấn tài tấn lộc.
5. Nhân ngày Tết Nguyên tiêu, nguyện ước năm mới mưa thuận gió hòa, nhà nhà no ấm.
6. Mừng Tết Nguyên tiêu, kính chúc gia đình êm ấm đoàn viên, tài vận thăng tiến và sức khỏe dồi dào.
7. Nhân ngày Tết Nguyên tiêu, chúc gia đình tiền vô thật nhiều, hạnh phúc viên mãn và có nhiều cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp.
8. Mừng Tết Nguyên tiêu, kính chúc mọi người ruộng đất phì nhiêu, tiền tiêu không thiếu.
9. Năm mới vừa qua, Tết Nguyên tiêu đến, chúc mọi người mọi việc càng hanh thông, tài lộc nở rộ.
10. Đón Tết Nguyên Tiêu, chúc gia đình tài lộc thật nhiều, niềm vui không thiếu và có một năm mùa vàng bội thu.
11. Mừng Tết Nguyên tiêu, chúc cả nhà tài lộc nở hoa, hạnh phúc viên mãn.
12. Tết Nguyên tiêu năm nay, kính chúc gia đình bạn gặp nhiều may mắn, mua may bán đắt, đồng án thuận lợi, tiền vô như nước.
13. Ngày Rằm tháng Giêng cũng là ngày Tết Nguyên Tiêu, thắp nén hương thơm dâng lên bàn thờ và làm mâm cơm chay tỏ lòng thành kính. Chúc mọi điều tốt đẹp nhất sẽ đến với những người tôi yêu thương.
14. Tết Nguyên Tiêu, hy vọng những người thân yêu xung quanh tôi thật nhiều bình an và hạnh phúc.
15. Một mùa Tết Nguyên Tiêu nữa lại về, chúc cho những người tôi yêu thương sức khỏe dồi dào, gặp nhiều may mắn trong công việc và cuộc sống.
16. Kính chúc sức khỏe toàn gia. Chúc mọi người ăn Tết Nguyên Tiêu vui vẻ và đầm ấm bên gia đình.
17. Nhân ngày Rằm tháng Giêng, nguyện ước năm mới mưa thuận gió hòa, nhà nhà no ấm.
18. Mừng Tết Nguyên Tiêu, kính chúc mọi người ruộng đất phì nhiêu, tiền tiêu không thiếu.
19. Năm mới vừa qua, Nguyên Tiêu đã đến, chúc mọi người: mọi việc càng hanh thông, tài lộc càng nở rộ.
20. Ngày Tết Nguyên Tiêu, chúc mọi người có một năm trọn vẹn, may mắn, luôn được bình an và hạnh phúc.
Xem thêm:
- Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán
- Ngày 8/3 là ngày gì? Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3
- Valentine trắng là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Valentine trắng
Trên đây là những chia sẻ về ngày Tết Nguyên Tiêu là gì và ý nghĩa của ngày lễ. Mong rằng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích tới bạn. VANHOADOISONG chúc bạn năm mới vui vẻ, sum vầy bên gia đình cùng người thân, bạn bè nhé!